Thách đố của công nghệ mới trong các mối tương quan

Angelo Trần

Công nghệ thông tin đã và đang trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống con người. Nguyên do là bởi vì nó mang lại rất nhiều lợi ích trong mọi lãnh vực và cho mọi đối tượng, cho mọi tầng lớp, cho mọi độ tuổi khác nhau.

Có lẽ không cần phải tìm kiếm đâu xa, mà ngay với chính bản thân mỗi người chúng ta, trong một ngày sống chúng ta cũng đang sử dụng những công nghệ thông tin bổ trợ cho công việc hay cho các nhu cầu cá nhân. Đức Thánh Cha Phanxico đã khẳng định: công nghệ là thành quả của trí tuệ mà Thiên Chúa đã ban cho chúng ta. Tuy nhiên, cách thức sử dụng những công nghệ ấy và tầm ảnh hưởng của chúng trên chúng ta như thế nào là tùy thuộc vào mỗi người.

Trước kia khi chưa có những trò chơi giải trí liên quan đến công nghệ thông tin thì tuổi thơ của những đứa trẻ là bay nhảy với cánh diều theo chiều gió, hay những trò chơi dân gian. Khi công nghệ phát triển thì các trò chơi dân gian đó dần được thay thế bởi các trò chơi liên quan đến trí tuệ, tư duy và các loại trò chơi khác nữa. Đó là một thành quả đáng mừng cho ngành kỹ thuật những cũng vô tình trở thành “đất” kiếm tiền lừa gạt ngon lành cho một số đối tượng xấu. Vì thế, việc sử dụng đúng giá trị vốn có của công nghệ là điều khuyến khích và nên được thực thi.

Trong môi trường học đường, với việc sử dụng công nghệ học trực tuyến hay các chương trình học liệu điện tử sẽ giúp cho các học sinh, sinh viên tiếp cận với sự vĩ đại của kì quan thiên nhiên ở khắp mọi nơi. Với môi trường làm việc thì dường như công nghệ đóng góp và tiện ích rất lớn cho các doanh nghiệp. Họ có thể tiết kiệm thời gian, tiết kiệm chi phí, tiết kiệm nguồn nhân công khi sử dụng kỹ nghệ với các phần mềm quản lý, phần mềm kế toán, phần mềm marketing…Ngoài ra còn có các công cụ cộng tác trực tuyến dễ dàng kết nối, đàm phán, trao đổi, phối hợp công việc mà không cần mất thời gian đến một nơi khác để làm việc. Tựu trung lại thì công nghệ thông tin vừa là điểm sáng của trí tuệ con người, vừa là ngành hữu ích cần thiết cho chúng ta hiện nay.

Dẫu vậy nhưng chúng ta cũng cần phải chân nhận với nhau rằng, công nghệ thông tin giống như “con dao hai lưỡi”, dễ dàng làm chúng ta bị thương bất cứ lúc nào. Theo cha Cristóbal, việc sử dụng công nghệ một cách có đạo đức “trước hết đòi chúng ta phải nhìn người khác bằng đôi mắt của trái tim, rằng chúng ta phải thiết lập mối quan hệ thân thiện với họ, đó là điều mà Đức Thánh Cha mời gọi chúng ta làm. Tôn trọng phẩm giá của mỗi người và lợi ích chung là những nguyên tắc cần hướng dẫn chúng ta khi phân định cách thức và mục đích sử dụng công nghệ”. Thời gian gần đây trên các trang mạng xuất hiện rất nhiều những video hay những câu chuyện liên quan đến những nhân vật nổi tiếng hay cả những người trước kia chưa từng một ai biết đến. Nhưng qua một hành động hay một câu nói được ghi lại họ bỗng chốc trở thành tên tuổi lẫy lừng theo chiều hướng tốt hoặc không tốt. Đã từng có những clip mang tính chất giáo dục cho mọi người đặc biệt là cho các bạn trẻ khi biến chiếc điện thoại thành vật “ bất khả ly thân” ngay cả trong bữa cơm gia đình. Không những thế, thay vì gặp gỡ trực tiếp để trao đổi, để truyền đạt thông tin thì nhiều người lại chọn cách thức “nhắn tin cho nhanh” mặc dù khoảng cách địa lý chỉ là trong nhà với ngoài nhà hay tầng trên với tầng dưới mà thôi. Con cái xin tiền học phí nơi cha mẹ bằng tin nhắn và cha mẹ cho tiền con cái bằng tài khoản…. Phải chăng chúng ta đang làm mất đi ý nghĩa của công nghệ là kết nối mà thay vào đó là chia rẽ phân cách.

Đức Thánh Cha Phanxico trong bài nói chuyện của ngài về ý cầu nguyện trong tháng 4 này đã bày tỏ ưu tư về hậu quả của việc sử dụng công nghệ không đúng cách “ có điều gì đó không ổn khi chúng ta dành nhiều thời gian cho điện thoại hơn là cho con người”. Dù ở bậc sống nào hay ở trong cương vị nào thì chúng ta cũng đều là con người có xương có thịt, có trái tim và khối óc. Có những sự việc xảy ra ngay trước mắt chúng ta, nhưng với giới hạn của con người chúng ta sẽ không thể giải thích hay nắm bắt mọi khía cạnh về nguyên do và hệ quả của nó. Vậy nên sẽ rất khó để chúng ta có thể đánh giá hay khẳng định các câu chuyện của người khác qua một góc quay hạn chế.

Cùng với tâm tình của Đức Thánh Cha cầu nguyện cho việc sử dụng công nghệ mới, tự bản thân mỗi người ý thức lại cách thức, thời gian cũng như tầm ảnh hưởng của công nghệ trong đời sống của mình. Đồng thời, biết học hỏi trau dồi kiến thức về công nghệ cách hữu ích hiệu quả không chỉ cho mình, mà còn chia sẻ kết nối với nhiều người khác nữa.

Bước vào năm thánh thường lệ 2025 với chủ đề “ những người hành hương của hy vọng”, chúng ta được mời gọi tiến bước trong tin yêu và hy vọng với những đổi thay của hoàn cảnh thực tại để cùng nhau đi đến đích điểm là Nước Trời. Cùng nhau đi trong niềm hy vọng không phải là viễn tưởng xa vời cũng không phải là giới hạn bó buộc cho một nhóm người mà là cho tất cả mọi người. Chúng ta hoàn toàn có thể làm cho niềm hy vọng của mình hay của người khác lan tỏa, lan rộng và lan xa bằng những phương thức sử dụng công nghệ hiện đại. Việc lan tỏa này không chỉ là sự kết nối thông thường, nhưng còn là sự kết nối thiêng liêng cho những tâm hồn đang sai đường lạc hướng, đang “ngại” hay đang “quên” đường về.

Nguyện xin ánh sáng đức tin và sự khôn ngoan của Thiên Chúa tình yêu giúp chúng ta nhận ra giá trị đích thực của việc sử dụng công nghệ mới. Đồng thời biết loại bỏ những vướng mắc và sự lệ thuộc không cần thiết mà dành thời gian gặp gỡ tha nhân với tinh thần hiệp nhất yêu thương.