Nữ tu Uganda chăm sóc chấn thương tâm lý cho người tị nạn Nam Sudan

Sơ Helen Kasaka, LSMI

Sơ Linah Siabana, một chuyên gia sức khỏe tâm thần của Dòng Nữ tu Truyền giáo Đức Mẹ Châu Phi, phục vụ cộng đồng người Nam Sudan di tản tại Giáo phận Arua của Uganda. Như là một phần trong sứ mạng của hội dòng là “sự hiện diện chữa lành và an ủi”, sơ mang đến sự chăm sóc, giáo dục và hy vọng cho một số người tị nạn bị lãng quên nhất trên thế giới. Trong 5 năm qua, Sơ Linah đã làm việc tại các khu định cư gần biên giới Nam Sudan, giúp xây dựng lại cuộc sống bị cuốn đi bởi xung đột.

Sự hỗ trợ vượt quá khả năng

Uganda, nơi đang tiếp nhận gần 1,7 triệu người tị nạn, được ca ngợi vì chính sách mở cửa của mình. Nhưng tình trạng thiếu kinh phí, quá tải và những thay đổi chính sách của các cơ quan viện trợ đã gây căng thẳng cho hệ thống.

Sơ Linah cho biết: “Các khu định cư ở đây toàn là phụ nữ, trẻ em và người già đã mất tất cả”. Chỉ riêng Quận Adjumani đã có hơn 54.000 người tị nạn trú ngụ. Và sơ cảnh báo: “Các gia đình đang rơi vào tình trạng khó khăn”.

Trước hết là lắng nghe

Sơ Linah đến Uganda vào năm 2019. Năm 2022, sơ đã hướng dẫn một cuộc đánh giá nhu cầu kéo dài một năm tại các khu định cư Maaji và Agojo, làm việc với các nhà lãnh đạo địa phương và học ngôn ngữ địa phương để hiểu được những khó khăn của cư dân.

Sơ đã phát hiện ra chấn thương lan rộng, giáo dục bị gián đoạn và sự chung sống mong manh giữa người tị nạn và cộng đồng chủ nhà. Để ứng phó, sơ đã đảm bảo được học bổng, triển khai đào tạo nghề và tổ chức các buổi trị liệu.

Sơ cho biết, “Chăm sóc tinh thần giúp xây dựng lại khả năng phục hồi. Nó giúp người tị nạn vượt qua mất mát, tìm thấy mục đích sống và kết nối lại với hy vọng”.

Vào các Chúa Nhật, sơ đã hướng dẫn các cử hành phụng vụ dưới gốc cây xoài cho những người không thể đến nhà thờ. Khi khẩu phần ăn bị cắt giảm, nhóm của sơ đã phân phát đồ tiếp tế khẩn cấp cho các hộ gia đình do trẻ em làm chủ và người già khuyết tật.

Chữa lành những điều vô hình

Trong một căn lều tối tăm, Sơ Linah quỳ bên một người phụ nữ đã không ngủ trong nhiều tuần. “Những cơn ác mộng sẽ không dừng lại”, người tị nạn thì thầm.

“Họ không chỉ chạy trốn chiến tranh”, Sơ Linah nói, “mà còn phải chịu đựng căng thẳng hàng ngày để sinh tồn ở đây”.

Là người đứng đầu nhóm sức khỏe tâm thần, sơ giải quyết những vết thương tình cảm do bị bỏ rơi, đói khát và cô lập. Một thay đổi chính sách gần đây của Cao ủy Tị nạn Liên Hợp quốc đã loại một số người tị nạn khỏi danh sách thực phẩm, khiến điều kiện sống trở nên tồi tệ hơn. Sơ chia sẻ: “Khi chúng tôi cung cấp những thứ cơ bản như thực phẩm, tỷ lệ tự tử giảm xuống. Đơn giản vậy thôi”.

Làm việc với Hội đồng Phúc lợi Người tị nạn, thông qua các chuyến thăm các gia đình, Sơ Linah xác định những gia đình dễ bị tổn thương. Sơ cho biết: “Họ biết ơn khi được nhìn thấy. Một người phụ nữ lớn tuổi nói với tôi, ‘Sơ nhắc tôi nhớ rằng tôi vẫn là con người'”.

Xây dựng hòa bình và cố vấn trong khủng hoảng

Căng thẳng vẫn tiếp diễn giữa các nhóm sắc tộc và với cộng đồng chủ nhà. Sơ Linah giải thích: “Chúng tôi không chỉ là nhân viên cứu trợ; chúng tôi là người hòa giải”. Nhóm của sơ thúc đẩy hòa bình thông qua đối thoại, mặc dù nhu cầu vượt xa các nguồn lực và quan hệ đối tác hiện có.

Ngoài các trại, Sơ Linah còn hướng dẫn các nữ tu trẻ tại Hạt Đại diện Adjumani, tổ chức các hội thảo về sức khỏe tâm thần và việc đào tạo thiêng liêng.

Sơ chia sẻ: “Các nữ tu trẻ khao khát sự hướng dẫn, nhưng các cố vấn được đào tạo lại rất khan hiếm”. Những thách thức về đi lại và cơ sở hạ tầng hạn chế làm phức tạp công việc, nhưng sơ vẫn dấn thân. “Mỗi cuộc gặp gỡ đều là vùng đất thánh, một cơ hội để phản ánh tình yêu của Chúa Kitô”.

Một tiếng gọi được đổi mới

Đối với Sơ Linah, sứ mạng là con người. Sơ nói: “Chúng tôi đồng hành cùng những người tị nạn và nhìn thấy Chúa Giêsu trong nỗi đau khổ của họ. Những thách thức, sự đói khát, những giọt nước mắt, thắp sáng lại mục đích của chúng tôi: chữa lành, an ủi và thắp sáng lại hy vọng”.

Khi sự chú ý của thế giới trôi đi, thông điệp của sơ vẫn cấp bách: “Đây không phải là những con số. Họ là những người mẹ, trẻ em, người già, những người xứng đáng với phẩm giá. Chúng ta không thể ngoảnh mặt làm ngơ”.