Trí tuệ nhân tạo và sự phát triển của não bộ: Đức Giáo Hoàng Lêô lên tiếng về các mối đe dọa

Dù Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) mở ra những chân trời trí tuệ mới, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ làm con người xa rời chân lý, vẻ đẹp và sự nắm bắt trọn vẹn về thực tại.

Trong sứ điệp gửi đến các tham dự viên Hội nghị thường niên lần thứ hai tại Rôma về Trí tuệ nhân tạo, Đạo đức và Quản trị doanh nghiệp, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã nhấn mạnh tầm quan trọng của một nền AI phát triển cách có trách nhiệm, đặt phẩm giá con người làm trung tâm. Hội nghị được tổ chức tại Palazzo Piacentini và Sala Regia của Vatican, như một minh chứng rõ ràng cho cam kết của Giáo Hội trong việc đồng hành và định hướng các cuộc đối thoại toàn cầu về công nghệ và luân lý.

AI – Một hồng ân, nhưng cũng là một thử thách

“Việc AI phát triển nhanh chóng đặt ra những câu hỏi sâu xa về việc làm sao sử dụng nó để xây dựng một xã hội toàn cầu thực sự công bằng và nhân bản hơn,” Đức Thánh Cha nói.

Ngài lặp lại quan điểm của Đức Giáo Hoàng Phanxicô rằng AI “trước hết và trên hết chỉ là một công cụ”, và phải được định hình bởi ý hướng của những người sáng tạo và sử dụng nó. Trong khi công nhận những ứng dụng cao quý của AI — như cải thiện y tế và thúc đẩy bình đẳng — Đức Thánh Cha cũng cảnh báo về việc lạm dụng AI vì lợi ích cá nhân hoặc để gây chia rẽ, xung đột.

Phát triển toàn diện làm trọng tâm

Đức Giáo Hoàng Lêô kêu gọi người tham dự tham chiếu đến các nguyên tắc trong huấn quyền của Giáo Hội, đặc biệt là văn kiện Antiqua et Nova, nhấn mạnh rằng việc phát triển AI phải tôn trọng “sự phát triển toàn diện của con người và xã hội.”

Ngài khẳng định: Sự thịnh vượng đích thực không chỉ hệ tại ở lợi ích vật chất, mà còn bao hàm các chiều kích tinh thần và trí tuệ. Công nghệ phải luôn phục vụ cho phẩm giá con người, chứ không được thay thế nó.

Khi suy tư về những quan ngại mà Đức Phanxicô từng nêu tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 năm ngoái, Đức Lêô cảnh báo về một “sự lu mờ ngày càng tăng của ý thức về điều gì là con người.”

Ngài lưu ý rằng dù Generative AI mở ra những khả năng trí tuệ mới, nhưng cũng có nguy cơ làm con người xa rời chân lý, cái đẹp và sự thật — những yếu tố cốt lõi làm nên căn tính con người. Vì thế, một nền đạo đức chân chính phải khởi đi từ sự thừa nhận trung thực tính duy nhất và độc đáo của con người.

Bảo vệ thế hệ trẻ

Một điểm nhấn đặc biệt được dành cho trẻ em và thanh thiếu niên. Đức Giáo Hoàng bày tỏ mối quan ngại về tác động của AI đến sự phát triển thần kinh và trí tuệ, và kêu gọi các xã hội hãy đồng hành giúp giới trẻ trưởng thành một cách có trách nhiệm.

“Việc tiếp cận với dữ liệu — dù bao la đến đâu — cũng không thể đồng nghĩa với trí tuệ,” ngài cảnh báo, trích dẫn văn kiện Antiqua et Nova. Ngài nhấn mạnh: sự khôn ngoan đích thực bao gồm một tinh thần cởi mở trước những câu hỏi nền tảng của cuộc sống và một định hướng rõ ràng về Chân – Thiện – Mỹ.

Đức Thánh Cha khuyến khích các đại biểu hội nghị hãy xem việc quản trị AI như một phần của “quá trình học hỏi liên thế hệ,” trong đó những người lớn tuổi, giàu kinh nghiệm, hướng dẫn giới trẻ cách tích hợp công nghệ vào đời sống đạo đức và thiêng liêng. Theo ngài, đây là điều thiết yếu để nuôi dưỡng sự hiệp thông và tình liên đới trong một thế giới đang biến đổi nhanh chóng.

Lời chúc lành cho công cuộc chung

Kết thúc sứ điệp, Đức Giáo Hoàng Lêô bày tỏ lòng biết ơn trước những nỗ lực của hội nghị, đồng thời cầu xin “phúc lành từ Thiên Chúa là sự khôn ngoan, niềm vui và bình an” cho tất cả những người tham dự và gia quyến của họ. Lời ngài là một lời mời gọi rõ ràng: hãy đặt con người vào trung tâm tương lai của trí tuệ nhân tạo.

Sứ điệp của Đức Lêô tái khẳng định viễn tượng của Tòa Thánh về AI như vừa là cơ hội, vừa là một thách đố đạo đức. Qua việc triệu tập các nhà lãnh đạo tại một diễn đàn cấp cao như thế này, Giáo Hội bày tỏ quyết tâm dẫn dắt sự phát triển công nghệ theo hướng bảo vệ phẩm giá, thúc đẩy công lý và nâng cao tinh thần con người.

Ngay sau khi được bầu chọn, Đức Giáo Hoàng Lêô đã giải thích rằng ngài chọn tên hiệu “Lêô” là để nói lên sự đổi thay sâu rộng mà AI đang mang lại cho nhân loại.

Nguồn: ALATEIA | Daniel Esparza