Thánh Lễ Trao Thừa Tác Vụ Đọc Sách Và Giúp Lễ tại Dòng Thánh Tâm Huế

Sáng nay, Chúa nhật ngày 01.11.2020, lễ Các Thánh Nam Nữ, tại nhà thờ Dòng Thánh Tâm Huế, Đức Giám Mục Phanxicô Xaviê Lê Văn Hồng, nguyên Tổng Giám Mục Tổng Giáo phận Huế đã chủ sự Thánh lễ trao Thừa Tác vụ Đọc sách và Giúp lễ cho 52 thầy trong Dòng, là những thầy hiện đang học thần học năm thứ II – IV.

Cùng đồng tế với Đức Giám Mục (ĐGM), có cha Bề trên Tổng quyền, cha Thư ký Tòa Giám mục, quý Cha trong Dòng, quý thầy Học viện, quý Tu sĩ, anh em Thỉnh sinh, Đệ tử, các em Lưu trú Thánh Tâm và đông đảo cộng đoàn Dân Chúa.

Mở đầu Thánh lễ, ĐGM mời gọi cộng đoàn cùng hiệp thông cầu nguyện cho quý thầy trong ngày lãnh nhận Tác vụ. Ngài nhắc lại ý nghĩa của việc lãnh nhận hai Tác vụ này trong Giáo Hội: “Việc lãnh nhận này không nhắm đến cấp bậc, chức tước nhưng là điểm mốc trong hành trình ơn gọi theo Chúa”.

Sau bài Tin Mừng nói về Tám Mối Phúc (Mt 5, 1-12), ĐGM chia sẻ rằng: “Tất cả mọi người đều được mời gọi nên thánh ‘các con hãy nên hoàn thiện như Cha các con trên trời là Đấng hoàn thiện’ (Mt 5,48), nhưng nên thánh bằng cách nào? Bài Tin Mừng hôm nay đã cho chúng ta câu trả lời, đó là con đường của tám mối phúc thật: con đường của khó nghèo, phó thác, hiền lành, khiêm tốn, tha thứ, xót thương, trong sạch, hòa thuận. Có thể tóm lược lại bằng con đường thập giá, con đường hẹp mà Thầy Chí Thánh Giêsu đã đi và Ngài đang giới thiệu cho chúng ta”. Bên cạnh đó, ĐGM cũng nhắn nhủ thân tình với quý thầy lãnh nhận các Tác vụ hôm nay rằng: “Được công bố Lời Chúa và phục vụ Bàn thờ là hai đặc ân, nhưng cũng là hai Tác vụ đòi hỏi nơi quý thầy một trách nhiệm, ý thức nghiêm chỉnh về những gì quý thầy lãnh nhận và nhất là cam kết thi hành chức vụ này một cách trọn vẹn, thánh thiện, đầy tinh thần cảm tạ và tri ân”.

Tiếp đến là nghi thức trao Thừa Tác vụ: Sau khi cha Bề trên Tổng quyền giới thiệu các ứng viên lên Đức TGM, quý thầy lần lượt tiến lên nhận sách Kinh Thánh và bình đựng Mình Thánh Chúa như một dấu chứng trung thành với Lời Chúa và Mình Máu Thánh Người.

Trong nghi thức trao ban Thừa Tác vụ Đọc sách: ĐGM trao sách Kinh Thánh cho quý thầy như dấu chỉ trao và nhận Lời Chúa với lời nhắn nhủ rằng: “Con hãy lãnh nhận Sách Thánh và trung thành truyền lại Lời Chúa cho người khác để Lời Chúa được thêm vững mạnh trong lòng mọi người”; Sau đó, ĐGM trao bình đựng Mình Thánh Chúa cho quý thầy lãnh Thừa Tác vụ Giúp lễ như dấu chỉ chấp thuận cho quý thầy phục vụ bàn thánh với lời nhắn nhủ rằng: “Con hãy lãnh nhận bình đựng bánh, dùng vào việc cử hành bí tích Thánh Thể và con hãy trở nên xứng đáng phục vụ bàn thánh Chúa và Hội Thánh”.

Tưởng cũng nên nhắc lại, trước Công Đồng Vaticanô II, Giáo Hội truyền các chức nhỏ (minor orders) sau khi một ứng sinh đã được Cắt tóc (Tonsure). Bốn chức nhỏ gồm chức Mở cửa nhà thờ (Porter), Trừ quỉ (Exorcist), Đọc sách (Lector) và Giúp lễ (Acolyte). Hai chức Đọc sách và Giúp lễ được coi là chức phụ Phó tế (subdiaconate), tức là chức liền trước chức Phó tế. Sau Công Đồng Vatican II, vào ngày 15.08.1972, Đức Thánh Cha Phaolô VI đã ban Tông thư Ministeria Quaedam bãi bỏ việc Cắt tóc (Tonsure) và các chức nhỏ (minor orders). Riêng hai chức Đọc sách và Giúp lễ được đổi thành Thừa Tác vụ (Ministerium = ministère = ministry) để phụ giúp trong phụng vụ thánh. Các Tác vụ này được Đấng Bản quyền (Giám mục; trong các Dòng giáo sĩ thuộc luật Giáo hoàng, Bề trên thượng cấp) trao cho các ứng viên sẽ lãnh chức thánh, vì theo Giáo Luật, bất cứ người nào muốn lãnh nhận chức thánh Phó tế, thì trước đó phải lãnh tác vụ Đọc sách và Giúp lễ; Đồng thời, họ phải thi hành tác vụ này trong một thời gian tương xứng (GL 1035).[1]

Bộ Giáo Luật 1983, điều 1035 quy định như sau:

§1. Trước khi được tiến chức Phó tế, dù là vĩnh viễn hay chuyển tiếp, đương sự buộc phải lãnh nhận và thi hành Thừa Tác vụ Đọc sách và Giúp lễ trong một thời gian thích hợp.

§2. Phải có một khoảng cách ít là sáu tháng, từ khi lãnh nhận Thừa Tác vụ Giúp lễ cho đến khi chịu chức Phó tế.[2]

Thừa tác vụ này cũng được mở rộng ra cho các nam giáo dân như quy định của Bộ Giáo Luật hiện hành tại điều 230 §1: Những nam giáo dân nào đủ tuổi và đủ những đức tính cần thiết do sắc lệnh của Hội Ðồng Giám Mục ấn định, có thể lãnh những Thừa Tác vụ Đọc sách và Giúp lễ cách cố định, trong một nghi thức phụng vụ đã được qui định. Tuy nhiên, việc trao các Thừa Tác vụ này không ban cho họ quyền được Giáo Hội trợ cấp hoặc trả một khoản thù lao”.[3] Tuy nhiên, trong thực tế vì nhiều lý do, các Tác vụ này hầu như chỉ được trao cho các ứng viên để lãnh nhận chức thánh sau đó.

Vai trò và trách nhiệm của Thừa Tác vụ Đọc sách và Giúp lễ được ghi nhận trong các văn kiện của Giáo hội như sau:

Tác vụ Đọc sách:

Giáo Hội thiết lập Tác vụ Đọc sách để những người nhận Tác vụ này phục vụ cộng đoàn trong nhiệm vụ đọc Lời Chúa và hướng dẫn cộng đoàn cầu nguyện. Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma (RM) quy định, Thừa Tác vụ Đọc sách có nhiệm vụ chính là đọc Lời Chúa, trừ bài Tin Mừng trong Thánh lễ, hướng dẫn cộng đoàn cầu nguyện khi không có Thừa Tác viên có chức thánh. Khi cử hành Thánh lễ, nếu không có Phó tế, Thừa Tác viên Đọc sách xướng các ý nguyện trong lời nguyện chung, đọc Thánh vịnh đáp ca khi không có ca viên. Nếu không hát ca nhập lễ hoặc ca hiệp lễ, và tín hữu không đọc các ca nhập lễ hoặc ca hiệp lễ ghi trong sách lễ, thì thầy Đọc sách đọc các ca nhập lễ hoặc ca hiệp lễ vào lúc thích hợp.[4] Ngoài ra, Thừa Tác viên Đọc sách sẽ mang Sách Tin Mừng khi đi rước đầu Thánh lễ nếu không có thầy Phó tế; khi đến cung thánh, thầy đặt Sách Tin Mừng trên Bàn thờ (không hôn bàn thờ) rồi về chỗ của mình trong cung thánh.[5] Quy Chế Tổng Quát Sách Lễ Rôma còn cho biết, “Trong khi cử hành Thánh lễ, thầy Đọc sách có phận vụ riêng (x. RM, các số 194-198), mà thầy phải đích thân thi hành” (RM, số 99).

Tác vụ Giúp lễ:

Giáo Hội thiết lập Tác vụ Giúp lễ để những người nhận Tác vụ này phục vụ Bàn thờ, giúp Linh mục và Phó tế khi cử hành phụng vụ. Công việc chính của Tác vụ Giúp lễ là chuẩn bị lễ vật trên Bàn thờ và là Thừa Tác viên ngoại lệ trao Mình Thánh Chúa cho giáo dân.[6] Ngoài ra, Giáo Hội cũng dành một số công việc trong cử hành phụng vụ cho Thừa Tác viên Giúp lễ: Chủ tọa buổi cử hành phụng vụ Lời Chúa khi vắng mặt Thừa Tác viên có chức thánh và cho giáo dân rước lễ, thăm viếng và trao Mình Thánh Chúa cho bệnh nhân, đặt Mình Thánh Chúa để giáo dân thờ lạy cách công khai, rồi cất nhưng không được phép ban phép lành với Mình Thánh Chúa (x. TT các số 17,54,91), mang Thánh giá khi đi rước.[7] Nếu không có Phó tế, Thừa Tác viên Giúp lễ sẽ giúp chủ tế tiếp nhận lễ vật, đặt khăn thánh, khăn lau chén và sách lễ lên Bàn thờ, dọn chén và bình thánh, đưa bánh rượu tới Bàn thờ và trao cho chủ tế. Nếu có xông hương, thầy Giúp lễ đưa bình hương cho chủ tế và giúp ngài xông hương lễ vật, Thánh giá và Bàn thờ, rồi thầy Giúp lễ xông hương cho linh mục và cộng đoàn.[8] Giúp chủ tế trao Mình Thánh Chúa cho cộng đoàn và nếu cho rước lễ dưới hai hình mà không có Phó tế, thì chính thầy Giúp lễ cho rước Máu Thánh hoặc cầm chén thánh nếu cho rước lễ theo cách chấm. Sau khi rước lễ, thầy Giúp lễ giúp Linh mục tráng chén và sắp xếp các bình thánh khi không có Phó tế.[9]

Ngày nay, hai Tác vụ này tuy không phải là chức thánh, nhưng đây vẫn là điều Giáo luật đòi buộc các ứng viên chức thánh trước khi tiến chức Phó tế, đương sự buộc phải lãnh nhận và thi hành các Tác vụ này trong một thời gian thích hợp.[10]

Trước khi kết thúc Thánh lễ, cha Bề trên Tổng quyền đại diện Hội dòng dâng lời tri ân Đức TGM, cha Thư ký Tòa Giám mục, cùng toàn thể cộng đoàn phụng vụ đã luôn yêu thương, đồng hành, cầu nguyện cho Hội dòng và cách riêng là cho quý thầy lãnh nhận các Tác vụ hôm nay.

Ngày trọng đại hôm nay đánh dấu một bước quan trọng trong hành trình ơn gọi của quý thầy, nhất là trong tiến trình đào tạo nhằm hướng đến thánh chức Linh mục. Chúng ta hãy cùng tạ ơn Chúa cho hồng ân mà Chúa đã ban cho Giáo Hội, cho Hội Dòng và cách riêng là cho quý thầy lãnh nhận Tác vụ hôm nay. Nguyện xin ơn Chúa luôn tuôn đổ tràn đầy trên quý thầy, để quý thầy biết sống thánh thiện hơn, biết luôn trung thành và quảng đại phục sự Chúa và phục vụ Cộng đoàn qua các Tác vụ mà quý thầy đã lãnh nhận.

Tác giả bài viết: Paul Nguyễn & Ảnh: Đức Hoàng

[1] Xc. Edward Mcnamara, Giáo sư Phụng vụ Đại học Regina Apostolorum, Rôma (Người dịch: Nguyễn Trọng Đa, Giải đáp thắc mắc Phụng vụ, tập 2, NXB Phương Đông 2015, tr. 19).

[2] Bộ Giáo luật 1983. Bản dịch Việt ngữ chính thức của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, NXB Tôn Giáo, Hà Nội 2007.

[3]. Ibid.,

[4] Xc.Sách Lễ Rôma, số 198,Bản dịch của UB Phụng Tự trực thuộc HĐGM VN, 2009.

[5] Ibid., 194 – 195.

[6] Ibid., 98.

[7] Ibid., 188.

[8] Ibid., 190.

[9] Ibid., 191-193.

[10] Xc. BGL 1983, điều 1035§1.