Khi Đức Hồng y Robert Francis Prevost trở thành Đức Giáo hoàng Lêô XIV vào ngày 08 tháng 5, thế giới háo hức muốn biết nhiều hơn về vị tân giáo hoàng. Người vừa bước lên “sân khấu thế giới” là người như thế nào? Những câu chuyện nào ẩn chứa trong quá khứ của ngài?

Nhờ vào những nghiên cứu gia phả hiện đại – cùng với công cụ công nghệ số – nay chúng ta đã biết: có không ít những điều đáng kinh ngạc.

Hành trình qua các thế kỷ

Chỉ vài giờ sau khi ngài được bầu chọn, các nhà nghiên cứu gia phả cộng tác với The New York Times đã phát hiện một sự thật thú vị: Đức Giáo hoàng Lêô XIV có tổ tiên là người Mỹ gốc Phi. Ông bà ngoại của ngài, cư dân tại Phường Bảy (Seventh Ward) nổi tiếng sôi động của New Orleans, được mô tả trong các hồ sơ lịch sử là người “Da đen” và “người lai”.

Phát hiện này đã mở ra một hành trình truy nguyên phả hệ sâu rộng. Với sự hỗ trợ từ các chuyên gia tại American Ancestors và Cuban Genealogy Club of Miami, hơn 100 tổ tiên đã được truy tìm qua 15 thế hệ – tạo nên một trong những cây phả hệ đa dạng nhất từng được ghi chép đối với một nhà lãnh đạo toàn cầu.

Từ giới quý tộc Tây Ban Nha đến anh hùng Nam Mỹ

Dòng tộc bên ngoại của Đức Giáo hoàng có nguồn gốc từ Tây Ban Nha vào thế kỷ XVI, nơi bốn vị tổ tiên của ngài được ghi lại là hidalgos – tầng lớp quý tộc nhỏ. Một hậu duệ, Diego de Arana Valladar, là một thuyền trưởng hải quân từng chiến đấu chống cướp biển Hà Lan. Con trai ông sau này phục vụ trong quân đội Tây Ban Nha tại Panama.

Cùng trong dòng họ này có Antonio José de Sucre, người anh hùng của trận Ayacucho và là vị Tổng thống đầu tiên được bầu hợp hiến của Bolivia – một đồng minh thân cận của Simón Bolívar.

Cuối cùng, dòng họ này định cư tại Cuba và sinh sống ở đó qua nhiều thế hệ trước khi di cư sang Hoa Kỳ.

Một ứng sinh linh mục người Ý chưa tuyên hứa

Về phía nội, câu chuyện của Đức Giáo hoàng chuyển sang đảo Sicilia, nơi ông nội của ngài, ông Salvatore Riggitano Alito, đang trên hành trình tu luyện để trở thành linh mục. Nhưng Chúa Quan phòng đã an bài cách khác. Sau khi nhập cư vào Hoa Kỳ, ông Salvatore đã bắt đầu mối quan hệ với bà Suzanne Louise Marie Fontaine, một người nhập cư gốc Pháp. Hai người con trai của họ, sinh ngoài giá thú, mang họ của bà ngoại: Prevost.

Vì vậy, tuy nguồn gốc bên nội của ngài hầu như hoàn toàn là người Ý, nhưng Đức Thánh Cha lại mang một họ của Pháp – phản ánh tính bản chất phức tạp của gia đình và bản sắc.

Mối liên hệ với những người nổi tiếng và các anh em họ người Canada

Với tổ tiên là người Canada gốc Pháp, Đức Thánh Cha Lêô XIV có mối liên hệ xa với một số tên tuổi nổi tiếng như Pierre và Justin Trudeau, Angelina Jolie, Justin Bieber, Hillary Clinton, Jack Kerouac, và Madonna.

Nhiều người trong các tổ tiên này đến từ Quebec, định cư tại đó từ giữa những năm 1600 trước khi dần dần di cư đến Hoa Kỳ – đặc biệt là New Orleans, nơi từ lâu là điểm hội tụ của các nền văn hóa và dân tộc khắp nơi trên thế giới.

Thật vậy, cây gia phả của dòng tộc ngài như một tấm bản đồ của Châu Mỹ – được dệt nên bởi việc chinh phục, di cư, tự do và đức tin.

Một di sản phức tạp của người Mỹ

Điều làm cho câu chuyện này trở nên đặc biệt hấp dẫn là nguồn gốc sâu xa của Đức Giáo hoàng với lịch sử người Mỹ gốc Phi. Trong số những bậc tiền nhân của ngài có cả những người từng bị bắt làm nô lệ lẫn những người từng làm chủ nô – bao gồm cả người Mỹ gốc Phi từng sở hữu các nô lệ, một thực tế đau đớn và ít được biết đến trong lịch sử Hoa Kỳ.

Người cụ cố đời thứ năm của ngài, bà Marie Louise, sinh ra trong cảnh nô lệ nhưng sau này trở thành chủ đất tại Opelousas, bang Louisiana. Các hậu duệ của bà – trong đó có tổ tiên trực hệ của Đức Giáo hoàng – tiếp tục giành được đất đai, và trong một số trường hợp là cả nô lệ. Một tổ tiên khác, bà Marie Jeanne, cuối cùng đã được giải phóng và sở hữu hơn 1.000 mẫu đất (ND: mẫu Anh) và ít nhất 20 nô lệ.

Dù những thực tế này là rất khó khăn, nhưng không phải là điều hiếm gặp. Chúng phản ánh sự phức tạp của lịch sử mở rộng hơn liên quan đến chủng tộc, địa vị và bản sắc tại Louisiana thế kỷ XVIII và XIX, nơi mà giai cấp xã hội thường được định hình không những bởi màu da, mà còn bởi tài sản, sự gần gũi với quyền lực thuộc địa và thậm chí là ngoại hình.

“Một trong những phát hiện thú vị hơn: Những tổ tiên người Mỹ gốc Phi của Đức Giáo hoàng bao gồm cả những người từng là nô lệ lẫn những người chủ nô.”

Công nghệ: Cánh cửa nhìn về quá khứ

Có lẽ điều xúc động nhất trong toàn bộ khám phá này chính là cách công nghệ hiện đại cho phép chúng ta tiếp cận với nó. Nhờ vào hồ sơ số hóa, xét nghiệm DNA và sự hợp tác toàn cầu, giờ đây chúng ta có thể kết nối các điểm giữa những cá nhân và thời đại, đan dệt nên một câu chuyện gia đình từng bị chôn vùi trong các kho lưu trữ bụi bặm.

Đối với Đức Giáo hoàng Lêô XIV, gia phả này không chỉ là danh sách tên tuổi và ngày tháng. Nó là sự phản ánh sống động về câu chuyện của chính nước Mỹ: đa dạng, xung đột, đầy hy vọng và kết nối sâu xa.

Vị giáo hoàng của một dân tộc toàn cầu

Nguồn gốc của Đức Giáo hoàng Lêô XIV trải dài khắp các châu lục và nền văn hóa. Ngài là hậu duệ của các hidalgo Tây Ban Nha, những người khai hoang Canada gốc Pháp, những người Cuba định cư, người nhập cư Ý và những người Mỹ gốc Phi còn sống sót.

Ngài đứng tại giao lộ giữa thế giới cũ và thế giới mới. Và như vậy, ngài phản chiếu hành trình của rất nhiều người trong thế giới hiện đại của chúng ta – nhắc chúng ta nhớ rằng lịch sử không hề xa vời hay khô khan, mà vô cùng nhân văn.

Như bài báo của The New York Times kết luận:

“Có lẽ đặc điểm nổi bật nhất trong cây gia phả của ngài Robert Francis Prevost chính là tính ‘đại kết’ đáng kinh ngạc của cây gia phả này, một minh chứng cho những mối dây địa lý và chủng tộc phong phú, vô cùng hấp dẫn đã tạo nên câu chuyện quốc gia của chúng ta, những mối dây đã góp phần định hình thế giới quan toàn cầu của một con người mà chúng ta có thể nghĩ đến là vị giáo hoàng liên châu Mỹ đầu tiên.”

Tri Khoan

Chuyển ngữ từ: aleteia.org