Liệu Đức Giáo hoàng Lêô XIV sẽ hoàn tất các bản văn còn dang dở của Đức Thánh Cha Phanxicô?

Một số người cho rằng Đức Giáo hoàng Lêô XIV có thể sẽ hoàn tất Tông huấn về người nghèo — văn kiện đã được chuẩn bị vào giai đoạn cuối triều đại của Đức Thánh Cha Phanxicô — cũng như các tác phẩm khác còn dang dở.

“Không quy chiếu về chính mình” — Đức Thánh Cha Phanxicô thường nhấn mạnh như thế. Các Giáo hoàng không được mời gọi để thiết lập một huấn quyền hoàn toàn mới từ hư không, nhưng để tiếp nối và làm phong phú thêm huấn quyền của các vị tiền nhiệm bằng những động lực mới.

Theo truyền thống, mỗi bài diễn từ của Giáo hoàng đều được kết cấu dựa trên các trích dẫn từ các vị tiền nhiệm — có thể là minh nhiên hoặc mặc nhiên. Chẳng hạn, trong bài giảng lễ an táng Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI ngày 5 tháng 1 năm 2023, Đức Phanxicô đã xây dựng bài giảng quanh các trích đoạn từ các tác phẩm của Đức Giáo hoàng danh dự Joseph Ratzinger, dù không nêu đích danh.

Tiếp nối chủ đề giáo lý của Đức Phanxicô trong các buổi triều yết chung

Đức Lêô XIV đã nhiều lần nhắc đến người tiền nhiệm của mình và phần nào tiếp tục khai thác các văn kiện của ngài.

Kể từ khi các buổi triều yết chung được nối lại vào ngày 21 tháng 5, Đức Lêô XIV đã tiếp tục chu kỳ giáo lý mà Đức Phanxicô khởi xướng như một phần trong chương trình Năm Thánh 2025, với chủ đề: “Đức Giêsu Kitô – Niềm Hy Vọng của chúng ta.”

Cấu trúc các bài giáo lý này tương tự như dưới triều đại Đức Phanxicô: ngắn gọn, đơn sơ, sinh động và thường khai triển từ các tác phẩm nghệ thuật. Trong bài giáo lý đầu tiên ngày 21 tháng 5, Đức Lêô XIV đã nhắc đến bức tranh Người Gieo Giống lúc Hoàng Hôn của Van Gogh.

Một tháng trước đó, ngày 16 tháng 4, trong bài giáo lý cuối cùng chỉ được công bố dưới dạng văn bản do sức khoẻ không cho phép ngài nói, Đức Phanxicô cũng đã khai triển một hình thức chú giải nghệ thuật, lần này qua bức tranh Người Con Hoang Đàng Trở Về của Rembrandt.

Sự tương đồng giữa các bài giáo lý này cho thấy Đức Lêô XIV có thể đang tiếp tục một chương trình đã được Đức Phanxicô và cộng sự chuẩn bị trước khi ngài qua đời.

Tương tự, vào năm 2005, Đức Bênêđictô XVI đã mở đầu các buổi giáo lý bằng cách tiếp tục các suy niệm về Thánh vịnh và các bài thánh ca Kinh Chiều mà Đức Gioan Phaolô II đã chuẩn bị trước đó.

Về phần mình, năm 1978, Đức Gioan Phaolô II đã tiếp tục chu kỳ giáo lý về các nhân đức Kitô giáo mà Đức Gioan Phaolô I đã khởi xướng, và ngài cũng khai thác nhiều từ di sản huấn quyền của Đức Phaolô VI (1963–1978). Bài suy niệm Đàng Thánh Giá đầu tiên của ngài tại Đấu trường Colosseum vào Thứ Sáu Tuần Thánh, ngày 13 tháng 4 năm 1979, đã được trích từ các tác phẩm của Đức Phaolô VI.

Người nghèo và trẻ em – hai chủ đề được tái khơi dậy?

Về các văn kiện huấn quyền, ít nhất đã có hai dự án đang được chuẩn bị trước khi Đức Phanxicô qua đời. Việc soạn thảo một văn kiện dành riêng cho trẻ em đã được chính ngài công bố vào ngày 3 tháng 2, kết thúc hội nghị thượng đỉnh quốc tế về bảo vệ trẻ em được tổ chức tại Vatican. Đây cũng là dịp mà Đức Thánh Cha có một trong những bài diễn văn cuối cùng, chỉ 11 ngày trước khi nhập viện.

Cùng hiện diện với Nữ hoàng Rania của Jordan và cựu Phó Tổng thống Hoa Kỳ Al Gore, Đức Phanxicô đã bày tỏ ước muốn xây dựng một cam kết có hệ thống về vấn đề này. Ngài tuyên bố: “Để đảm bảo tính liên tục và cổ võ sứ mạng này trong toàn thể Hội Thánh, tôi dự định soạn thảo một Tông huấn dành riêng cho trẻ em”, nhưng không nêu rõ thời điểm ban hành.

Dự án còn lại của Đức Phanxicô — theo các nguồn tin — đã có bản thảo đầu tiên: đó là một Tông huấn về người nghèo. Với sự nhạy cảm xã hội tương đồng, đặc biệt được hình thành qua kinh nghiệm truyền giáo tại Peru, rất có thể Đức Lêô XIV sẽ tiếp tục dự án này.

Điều có thể là một “chúc thư thiêng liêng” của Đức Phanxicô về “sự ưu tiên cho người nghèo” giờ đây có thể trở thành văn kiện định hướng đầu triều của Đức Lêô XIV. Tuy nhiên, ngài hoàn toàn không bị ràng buộc phải làm điều này và vẫn có tự do lựa chọn những chủ đề khác.

Một sự “cộng tác” đặc biệt giữa Đức Phanxicô và Đức Bênêđictô XVI

Năm 2013 đánh dấu một hoàn cảnh chưa từng có: Đức Phanxicô cùng tồn tại một cách đặc biệt với vị tiền nhiệm là Đức Bênêđictô XVI.

Thông điệp đầu tiên của triều đại Đức Phanxicô – Lumen Fidei – được công bố vào tháng 7 năm 2013, trong Năm Đức Tin, phần lớn đã được Đức Bênêđictô XVI soạn thảo. Đây là phần kết của bộ ba thông điệp về các nhân đức đối thần, sau Spe Salvi (Hy vọng) và Caritas in Veritate (Bác ái trong Chân lý). Vì thế, văn kiện này mang nhiều sắc thái “Ratzinger” hơn là “Bergoglio.”

Văn kiện đầu tiên mang dấu ấn cá nhân của Đức Phanxicô là Tông huấn Evangelii Gaudium, được công bố vài tháng sau đó. Trong văn kiện này, vị Giáo hoàng người Argentina đã khai triển mạnh mẽ từ kinh nghiệm của Hội nghị Liên lục địa các Giám mục Châu Mỹ Latinh tại Aparecida — nơi ngài đóng vai trò then chốt vào năm 2007.

Nguồn: ALETEIA | DANNY chuyển ngữ