100 ngày đầu tiên của ĐTC Lêô XIV: ưu tiên hòa bình, chăm sóc người nghèo và thiên nhiên, Chúa Kitô ở trung tâm

Hồng Thủy – Vatican News

Thứ Bảy tuần ngày 16/8/2025 sẽ đánh dấu tròn 100 ngày kể từ chiều tối ngày 8/5/2025 lịch sử, khi Đức tân Giáo hoàng Lêô XIV bước ra ban công chính Đền thờ Thánh Phêrô trước ánh mắt chăm chú và gương mặt vui mừng hân hoan của cả trăm ngàn người hiện diện tại Quảng trường Thánh Phêrô và khu vực xung quanh, cũng như của hàng triệu người trên thế giới theo dõi qua các phương tiện truyền thông, để chào thế giới với những lời đầu tiên: “Bình an cho anh chị em!”.

Trái với hình ảnh “100 ngày đầu” của các nhà lãnh đạo chính trị, thường được dùng để đánh giá mức độ ra quyết định nhanh chóng, thực hiện lời hứa trong các chiến dịch tranh cử, 100 ngày đầu của các Giáo hoàng có thể nói được là thời gian khá ngắn đối với một lãnh đạo với nhiệm kỳ “không có nhiệm kỳ”. 100 ngày đầu có thể chỉ mới là thời gian để một Giáo hoàng quen với các nghi lễ, “công việc” – vai trò mới, lịch trình dày đặc, vv. Có lần Đức Thánh Cha Lêô XIV đã đến trễ trong một buổi tiếp kiến, ngài vừa xin lỗi vừa giải thích một cách hài hước rằng ngài chỉ mới nhận “job” mới chưa được một tháng.

100 ngày để rồi từ phong cách hơi “lặng lẽ” mỉm cười trước đám đông, Đức Thánh Cha Lêô XIV dường như ngày càng cảm thấy tự do hơn, dành nhiều thời gian để chúc lành cho các em bé và tương tác với hàng ngàn người đã đến Quảng trường Thánh Phêrô tham dự các buổi tiếp kiến chung hàng tuần. 

Tuy nhiên, 100 ngày qua cũng đã cho thấy dấu ấn rõ nét của Đức Thánh Cha Lêô, với những thông điệp mạnh mẽ.

Hòa bình – sợi chỉ đỏ trong 100 ngày đầu

Ngay trong khoảnh khắc vừa bước ra ban công Đền thờ Thánh Phêrô chiều tối ngày 8/5/2025, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã mở lời với thế giới bằng những từ giản dị nhưng tràn đầy ý nghĩa: “Bình an cho anh chị em!”. Đây không chỉ là một lời chào xã giao, mà là định hướng và tầm nhìn cho toàn bộ triều đại của ngài. Ngài giải thích ngay lúc đó: “Đó là bình an của Đức Kitô phục sinh – một bình an không vũ trang nhưng giải trừ vũ khí, khiêm nhường và kiên trì”. Lời tuyên bố này gợi lại hình ảnh Chúa Kitô hiện ra và nói với các Tông đồ trong căn phòng đóng kín, ban tặng món quà đầu tiên sau khi Người sống lại: bình an.

Từ thời khắc ấy cho đến nay, theo thống kê của Phòng Báo chí Tòa Thánh, Đức Thánh Cha đã công khai đề cập đến hòa bình khoảng 100 lần trong các bài diễn văn, huấn từ và lời kêu gọi công khai. Từ những buổi tiếp kiến ngoại giao, các buổi đọc Kinh Truyền Tin, cho đến những cuộc gặp gỡ giới trẻ, sứ điệp của ngài vẫn vang vọng: hòa bình không chỉ là mục tiêu, nhưng là quà tặng của Thiên Chúa. Sự lặp lại này không phải ngẫu nhiên, mà phản ánh một ưu tiên tuyệt đối: hòa bình là con đường của Giáo hội, là mục tiêu của mọi hoạt động ngoại giao và mục vụ.

Hòa bình – sứ mạng của Giáo hội

Trong Thánh lễ Lễ Chúa Thánh Thần Hiện Xuống ngày 8/6/2025, Đức Thánh Cha khẳng định: “Chỉ một con tim bình an mới có thể lan tỏa bình an trong gia đình, xã hội và các mối quan hệ quốc tế”. Ngài mời gọi mọi tín hữu bắt đầu tiến trình xây dựng hòa bình từ chính nội tâm mình, qua việc thanh luyện khỏi kiêu căng và oán hận, và bằng việc chọn lựa lời nói cẩn trọng, vì “cả lời nói, chứ không chỉ vũ khí, cũng có thể gây thương tích và giết chết”.

Bốn ngày sau khi được bầu làm Giáo hoàng, khi gặp gỡ giới báo chí quốc tế, Đức Thánh Cha nhắc lại mối phúc “Phúc thay ai xây dựng hòa bình” và khẳng định điều này “đặc biệt liên quan” đến sứ vụ truyền thông. Ngài kêu gọi giới báo chí “nói ‘không’ với cuộc chiến bằng lời nói và hình ảnh, từ chối não trạng chiến tranh” và “không bao giờ tách rời việc tìm kiếm sự thật khỏi tình yêu mà chúng ta phải khiêm tốn kiếm tìm”.

Trong bài diễn văn đầu tiên trước Ngoại giao đoàn cạnh Tòa Thánh – tập hợp các đại sứ của gần như mọi quốc gia – Đức Thánh Cha đã phân tích hòa bình dưới ánh sáng Kitô giáo. Ngài nói: “Từ quan điểm Kitô giáo, nhưng cũng từ các truyền thống tôn giáo khác, hòa bình trước hết là một món quà. Đó là món quà đầu tiên của Đức Kitô: ‘Thầy ban cho anh em bình an của Thầy’ (Ga 14,27). Nhưng đây là món quà năng động và đòi hỏi; nó đòi hỏi mỗi người, bất kể nền tảng văn hóa hay tôn giáo, phải bắt đầu bằng việc làm việc trên chính bản thân mình”.

Ngài nhấn mạnh vai trò của các tôn giáo và đối thoại liên tôn trong việc xây dựng hòa bình, đồng thời kêu gọi tôn trọng đầy đủ tự do tôn giáo, vì “không có trải nghiệm tôn giáo, khó mà thanh luyện con tim để xây dựng các mối quan hệ hòa bình”.

Sứ điệp hòa bình của Đức Thánh Cha không chỉ hướng tới các nhà lãnh đạo, mà còn đặc biệt kêu gọi giới trẻ trở thành tác nhân tích cực. Trong ngày khai mạc Năm Thánh Giới trẻ vào chiều ngày 29/7/2025, ngài nói với các bạn trẻ: “Tiếng kêu của chúng ta cũng phải là vì hòa bình trên thế giới”. Ngài đã cùng hàng trăm ngàn bạn trẻ tại Quảng trường Thánh Phêrô đồng thanh hô vang: “Chúng tôi muốn hòa bình cho thế giới”. Ngài đã biến những người trẻ trở thành những “người phát ngôn” cho khát vọng hòa bình toàn cầu.

Bảo vệ công trình sáng tạo 

Song song với sứ điệp hòa bình, Đức Thánh Cha Lêô XIV tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Trong Thánh lễ tại Castel Gandolfo nhân Ngày Thế giới Cầu nguyện cho Việc Chăm sóc Thụ tạo, ngài kêu gọi “cầu nguyện cho sự hoán cải của nhiều người, cả trong và ngoài Giáo hội, những người vẫn chưa nhận ra tính cấp bách của việc chăm sóc ngôi nhà chung”. Trong sứ điệp cho ngày này, ngài cảnh báo rằng thiên nhiên đang bị “biến thành món hàng để mặc cả” phục vụ các lợi ích chính trị và kinh tế.

Đồng hành với người nghèo 

Kinh nghiệm nhiều năm sống giữa các cộng đồng nghèo ở Peru đã hình thành nơi Đức Thánh Cha một sự gắn bó sâu sắc với những người bị bỏ rơi. Trong Sứ điệp Ngày Thế giới Người nghèo năm 2025, ngài khẳng định: “Người nghèo không phải là gánh nặng hay sự phân tâm đối với Giáo hội, nhưng là anh chị em yêu dấu của chúng ta; qua đời sống, lời nói và sự khôn ngoan của họ, họ giúp chúng ta chạm đến sự thật của Tin Mừng”. Ngay trong Thánh lễ khai mạc sứ vụ, ngài đã lên án “mô hình kinh tế khai thác tài nguyên trái đất và gạt bỏ những người nghèo nhất ra bên lề”. 

Phong cách lắng nghe

Khi còn là Tổng trưởng Bộ Giám mục, Đức Thánh Cha Lêô XIV đã được biết đến như một người “biết lắng nghe”. Ngài cũng chọn cách khởi đầu sứ vụ bằng sự kiên nhẫn và lắng nghe. Ngay sau khi được bầu chọn, ngài đã gặp gỡ toàn thể Hồng y đoàn, cũng như tiếp xúc riêng với các vị đứng đầu các cơ quan của Giáo triều Roma, trước khi đưa ra những quyết định nhân sự lớn.

Trái với những suy đoán về việc đưa ra hàng loạt quyết định ngay sau khi đắc cử, Đức Thánh Cha tạm thời giữ nguyên các vị trí lãnh đạo hiện tại. Có lẽ một trong những bổ nhiệm đầu tiên của ngài sẽ là bổ nhiệm người kế nhiệm chính ngài trong vài trò Tổng trưởng Bộ Giám mục.

Quyết định về nơi cư trú chính thức của Đức Thánh Cha có lẽ cũng sẽ được đưa ra trong thời gian tới, giữa lời khuyên của một số Hồng y mong ngài trở lại căn hộ giáo hoàng trong Dinh Tông Tòa, vừa thuận lợi an ninh vừa tiết kiệm chi phí.

Đặt Chúa Kitô ở trung tâm

Nếu hòa bình và công bằng xã hội là ưu tiên mục vụ, thì nền tảng thần học của Đức Thánh Cha Lêô XIV mang đậm chiều sâu Kitô học.

Ngay từ Thánh lễ khai mạc, ngài đã mời gọi: “Hãy nhìn lên Chúa Kitô! Hãy đến gần Người! Đón nhận lời Người soi sáng và ủi an! Lắng nghe lời Người yêu thương và trở thành một gia đình duy nhất: Trong Chúa Kitô, chúng ta là một”.

Một tháng sau, vào Lễ Mình Máu Thánh Chúa Kitô, ngài đã nhắc lại Công đồng Vatican II: “Trong bí tích Thánh Thể, sự hiệp nhất của các tín hữu, những người tạo thành một thân thể trong Chúa Kitô, được diễn tả và đạt được. Tất cả đều được mời gọi kết hiệp với Chúa Kitô, Đấng là ánh sáng thế gian và chúng ta đến từ Người, nhờ Người mà chúng ta sống, và hướng về Người mà chúng ta sống”.

Trong sứ điệp nhân Ngày Thế giới Cầu nguyện cho việc Chăm sóc Thiên nhiên, sẽ được tổ chức vào ngày 1/9, Đức Thánh Cha một lần nữa nhấn mạnh nền tảng Kitô học đặc trưng của cam kết Kitô giáo đối với công lý môi trường. “Đối với các tín hữu, đó cũng là một bổn phận phát sinh từ đức tin, vì vũ trụ phản chiếu khuôn mặt của Chúa Giêsu Kitô, Đấng mà trong Người, muôn vật được tạo dựng và cứu chuộc”.

Khẩu hiệu giám mục của Đức Thánh Cha Lêô XIV: In Illo Uno Unum – “Trong Đấng duy nhất, chúng ta là một” – xuất phát từ Thánh Augustinô, Thánh Quan Thầy của Dòng Augustinô của ngài – tóm tắt giáo huấn và lời ngài mời gọi quy hướng về Chúa Kitô.

Một mục tử gần gũi, dễ mến

Đức Thánh Cha Lêô XIV luôn thể hiện sự trân trọng và biết ơn chân thành đối với những đóng góp của người khác. Đối với hàng giáo sĩ Rôma, ngài đã nói những lời khích lệ: “Tôi muốn giúp đỡ anh em, đồng hành cùng anh em, để mỗi người có thể tìm lại sự thanh thản trong sứ vụ của mình.” Ngài khen ngợi các thành viên của đoàn ngoại giao giáo hoàng: “Mạng lưới các Đại diện Giáo hoàng luôn năng động và hiệu quả. Đối với tôi, đây là lý do để tôi trân trọng và biết ơn sâu sắc. Tôi nói điều này chắc chắn là vì sự tận tụy và tổ chức, nhưng hơn thế nữa, vì những động lực dẫn dắt anh em, vì phong cách mục vụ đặc trưng của anh em, vì tinh thần đức tin truyền cảm hứng cho chúng ta”.

Có tiếng là người khá kín đáo, nhưng Đức Thánh Cha Lêô đã cho thấy ngài có một công cụ đặc biệt để kết nối với đám đông: nói tiếng Anh và Tây Ban Nha bên cạnh tiếng Ý, ngôn ngữ chính thức làm việc của Vatican. Khả năng chuyển đổi giữa ba ngôn ngữ một cách dễ dàng của ngài đã được thể hiện đầy đủ trong dịp Năm Thánh các Nhà truyền giáo Kỹ thuật số và người Công giáo có ảnh hưởng vào ngày 28-29/7 và Năm Thánh Giới trẻ, từ 28/7 đến 3/8. Các bạn trẻ đã reo hò tán thưởng khi ngài nói với họ bằng những ngôn ngữ mà phần lớn có thể hiểu.

Được tín nhiệm

Theo khảo sát của Gallup tại Hoa Kỳ, Đức Thánh Cha Lêô XIV là nhân vật được yêu mến nhất trong số 14 lãnh đạo và nhân vật nổi bật toàn cầu, với 57% người Mỹ có thiện cảm và chỉ 11% có ấn tượng tiêu cực. Trong số người Công giáo, tỷ lệ thiện cảm lên tới 76%. Các con số này tương đương với mức ủng hộ của Đức Thánh Cha Phanxicô và Đức Biển Đức XVI khi mới khởi đầu sứ vụ.

Sau 100 ngày, hình ảnh Đức Thánh Cha Lêô XIV đã định hình: một vị mục tử của hòa bình, đồng hành với người nghèo, bảo vệ công trình sáng tạo, và trên hết, đưa Giáo hội trở về trung tâm là Đức Kitô. Bằng những bước khởi đầu này, Đức Thánh Cha đang khẳng định định hướng của một triều đại có thể kéo dài hàng thập kỷ, với lời mời gọi tất cả chúng ta trở thành những người mang bình an, chăm sóc ngôi nhà chung, và nhận ra nơi người nghèo khuôn mặt của Đức Kitô.